Hizmet İhracatçılar Birliği, 19-21 Nisan tarihlerinde Sapanca’da düzenlediği Hizmet İhracatı Strateji Toplantısı ile sektörün sorunlarını ve çözüm önerilerini masaya yatırdı.
Toplantının açış konuşması yapan Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat, “Hizmet ihracatı özellikle son yıllarda küresel anlamda hızlı bir büyüme kaydetmekte ve ürettiği ekonomik değer bakımından ülke ekonomilerinde hayatî bir yer tutmaktadır. Dünya ticaretindeki yeri gün geçtikçe artan hizmetler sektörü, bugün küresel hasılanın üçte ikisini ve istihdamın yüzde 50’sini oluşturmaktadır. Bizler de ülkemizi bu yarışta en ileriye taşımak için var gücümüzle çalışıyoruz. 2024 yılında da aynı başarıları devam ettirmek niyetindeyiz. Bu ivmeyle, yıl sonu hedefimiz olan 110 milyar dolar hizmet ihracatına ulaşmayı, bu vesileyle cari açığın kapatılmasına yine önemli bir katkı sağlayacağımızı düşünüyoruz. Bu hedefe ulaşma yolculuğumuzda daima bizlerle olan Hizmet İhracatçıları Birliği’mize ve HİB Yönetim Kurulu Başkanımız Sayın Şekib Avdagiç’e teşekkürlerimi iletiyorum” dedi.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Ülkemiz ekonomisinin dünyanın en büyük ekonomilerinden biri yapmak ve vatandaşlarımızın refahını artırmak için Ticaret Bakanlığı olarak üzerimize düşen sorumluluğu her alanda layıkıyla taşımaya devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.
Üye sayısı 5 bini aştı
Hizmet İhracatçıları Birliği Başkanı Şekib Avdagiç de yaptığı konuşmada, HİB’in 6 yıl önce 644 üye ile kurulduğunu bugün ise 5 bin üyeyi aştıklarını belirtti. Avdagiç, hizmet ihracatçılarının 18,2 milyon çalışan ile toplam istihdamın yüzde 57,7’sini toplam GSYİH’nin ise yüzde 56’sını tek başına karşıladığına vurgu yaptı. Avdagiç, “Hizmet sektörü sadece toplam istihdama pozitif etki etmiyor aynı zamanda kadın istihdamı noktasında da pozitif ayrımcılık yapıyor. Son 10 yılda sektördeki kadın istihdamı yüzde 28,8’den yüzde 35,71’e yükseldi. Son 10 yılda ilave istihdam edilen çalışan sayısı ise 5 milyon oldu” dedi.
Dünyadan daha hızlı büyüdü
Dünya genelindeki geçen yıl hizmet ihracatının yüzde 8 büyüdüğünü Türkiye’nin hizmet ihracatının ise yüzde 12,3 arttığını belirten Avdagiç, “Türkiye’nin hizmet ihracatı 99,8 milyar dolara ulaştı. Mal ihracatı ile birlikte toplam ihracatımız 355,8 milyar dolar oldu. Hizmet ihracatçılarımız toplam ihracatın yüzde 28’ini karşılıyor. Dünyanın en büyük 19’uncu ekonomisi konumundaki Türkiye mal ihracatında dünya 30’uncusu iken hizmet ihracatında 23’üncü sırada bulunuyor” ifadelerini kullandı.
52 milyar dolar cari fazla
Hizmet ihracatçılarının sadece istihdama değil, cari açığa da pozitif katkı yaptığını belirten Avdagiç, “Neredeyse tüm ihracatçı sektörler cari açık verirken, hizmet ihracatında net cari fazla veriyoruz. 2023’te yapılan 99,8 milyar dolarlık ihracat karşılığında oluşturulan cari fazla 52 milyar dolar. Yani sektör yaptığı ithalatın 2 katından fazla ihracat yapıyor. Hizmet ihracatçıları olarak bu yıl ihracat hedefimizi 120 milyar dolara çıkardığımızı duyurmak istiyorum. İnşallah bu yıl çok daha fazla cari fazla vereceğiz” dedi.
Hizmet ihracatı ekonomiyi dengeliyor
“Hizmet ihracatında dışa bağımlılığın görece az olması ve üretilen katma değerin yüksek olması cari fazla verilmesindeki en önemli unsurlar” diyen Avdagiç, “Dolayısıyla şu üç noktanın altını özellikle çizmek istiyorum: Birincisi hizmet sektörleri; kriz dönemlerinde daha az etkilendiğinden ekonomiyi dengeleyen önemli bir güç. İkincisi küresel GSYİH’ye imalat sektörlerinin sunduğu katma değerin oldukça üzerinde bir katkı sağlıyor. Ve son olarak hizmet sektörü, imalat sanayinin etkin ve verimli bir şekilde gerçekleşmesine destek olarak kaldıraç etkisi yapıyor” ifadelerini kullandı.
Sürdürülebilir Eylem Planı hazırladı
Hizmet İhracatçıları Birliği olarak üyelerin ihracatçı niteliklerini artıracak faaliyetlerde bulunduklarının altını çizen Avdagiç, “Yurtiçi ve yurtdışı info-stant katılımı yapıyoruz, Ticaret ve Alım heyetlerini koordine ediyoruz, milli katılımların organizasyonlarını sağlıyoruz, seminer ve çalıştaylar düzenliyoruz, istişare toplantıları koordine ediyoruz ve kurumsal ziyaretlerle ihracatımızı artırıyoruz” dedi.
Ayrıca, Hizmet İhracatı Sürdürülebilirlik Eylem Planı Strateji Çalışması gerçekleştirdiklerini ve Sektörel Eylem Planı’nı ortaya koyduklarını kaydeden HİB Başkan Şekib Avdagiç, “İhracatçılarımızın devlet desteklerinden yararlanması için çalışıyoruz. 2023 sonu itibariyle üyelerimiz 2,8 milyar liralık genel destekten ve 2,5 milyar liralık Turquality ve marka desteğinden faydalandılar. Turquality ve marka destek programındaki firma sayısı 2023 yılında 56’ya E-Turquality (Bilişimin Yıldızları) programındaki firma sayısı 17’ye yükseldi. ‘İhracatçılara Hususi Damgalı Pasaport Verilmesine İlişkin Esaslar Hakkında Kararı’ çerçevesinde 470 firma yetkilisine hususi damgalı pasaport verildi. Sağlık vizesi için birliğimize 720 başvuru geldi ve 525’ten fazla sağlık vizesi verildi. HİB olarak hizmet ihracatında sürdürülebilir büyüme ve büyük dönüşüm planları yapıyoruz. Bu amaçla stratejik ve milli bir bakış açısı oluşturduk” dedi.
Hedef, dünyadan daha fazla pay almak
Çalışmalarının tek bir hedefi olduğunu belirten Avdagiç, “Bu hedef, küresel hizmet ihracatı sektörü pazarından daha fazla pay almak ve ülkemizi daha iyi noktaya taşımak. HİB olarak bu konuda muvaffak olmak için bütün gücümüzle çalışıyoruz, çalışmaya da devam edeceğiz. Hedefimiz, ülkemizin ve hizmet ihracatımızın markalaşması ve Türkiye’nin yumuşak gücü olmasıdır” dedi.
Hizmet ihracatçılarının ülke ekonomisine pozitif katkı sunmak için canla başla çalıştıklarını belirten Avdagiç, “Elbette sektörümüz bu ihracatı yaparken her şey güllük gülistanlık değil. Her sektörün kendine göre sorunları var. Zaten bu konferansı yapmamızdaki en önemli amaç da bu sorunların masaya yatırılması ve çözüm önerileri ile o masadan kalkılması” dedi.
Dış ticaret dengesine “hizmet” etkisi
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ise ihracat yapan 27 sektörün tamamında 2024-2028 dönemi hedefleri özelinde istişare toplantıları gerçekleştirdiklerini belirterek, hizmet sektörlerinin en çok öneri ileten sektörler arasında yer aldığını kaydetti. 2028 yılında 200 milyar dolarlık hizmet ihracatı hedefi olduğunu hatırlatan Gültepe, “Hizmet ihracatı, toplam dış ticaret dengesini önemli ölçüde etkileyecek” ifadesini kullandı. “2023’te 7,8 trilyon dolara ulaşan küresel hizmet ihracatından 100 milyar dolar ile yüzde 1,3 pay aldık” diyen Gültepe, “Pandemi dönemindeki küresel gerilemenin ardından, hizmet ihracatımızda yeni bir seviyeye ulaştığımızı net bir şekilde görüyoruz. 2024 yılı için toplam ihracatta 377 milyar dolar hedefimiz var. Ortak akıl ve istişareyle tüm hedeflerimize ulaşacağımıza inanıyorum. Bugün, sektörümüzün tüm paydaşlarıyla bir arada olmaktan ve ortaya çıkan bu tablodan son derece mutluyum” dedi.
İşte sektörlerin talep ve beklentileri
Açış konuşmalarının ardından Hizmet İhracatçıları Birliği bünyesinde yer alan sektörlerin temsilcileri kürsüye çıkarak kendi sektörlerinin talep ve beklentilerini dile getirdi. Yarın da devam edecek Strateji Toplantısı’nda sektörlerin dile getirdiği en önemli üç sorun şu şekilde sıralandı:
Turizm ve Seyahat ile İlgili Hizmetler
– Türkiye’nin bütüncül bir yaklaşım ile markalaşması
– Kalifiye personel yetersizliği
– Turizm sektörünün Ticaret Bakanlığı desteklerinden faydalandırılması.
Sağlık turizmi
– Yabancı personel istihdamında düzenleme yapılması,
– Türkiye Gelişim Ajansı (TGA) gibi tek ve güçlü bir merkezden “Türkiye Sağlık Markası” yaratmak amacıyla reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri gerçekleştirilmesi
– Denetim mekanizması oluşturulması, sağlık turizmi yetki belgesinin alımı ve kullanımına dair standartların yeniden değerlendirilerek cezai yaptırımlar getirilmesi
Eğitim hizmetleri
– Üniversitelerimizden mezun öğrencilere Mezuniyet Sonrası Çalışma İzni sağlanması ve Mavi kart/çift uyruklu Türk Vatandaşları için Kontenjan Kısıtlaması uygulamasının kaldırılması,
– Devlet ve Vakıf üniversiteleri arasındaki ücret dengesizliğinin giderilmesi,
– Uluslararası öğrencilerin ikamet izin süreçlerinde yaşanan sorunların giderilmesi
Eğlence ve Kültür Hizmetleri
– TCMB kaynaklı düşük maliyetli bir kredi türü olan Reeskont Kredilerinin kullanımı için döviz kazandırıcı hizmetler tanımlamasında eğlence ve kültür hizmetlerinin dahil edilmesi,
– Artan dizi yapım maliyetlerine karşın sektörün rekabetçi özelliğini destekleyecek teşviklerin sağlanması,
– Animasyon-çizgi film alt sektöründe telif haklarına yönelik düzenleme yapılması.
Limancılık ve Yer Hizmetleri
– Transit kargo süreçlerinin hızlandırılması
– Gümrük mesai uygulamalarının düzenlenmesi
– Gümrük mesai uygulamalarının düzenlenmesi
Yazılım ve Bilişim
– Yabancı yazılımcı istihdamının kolaylaştırılması için ilgili mevzuat ve yönetmeliğin güncellenmesi Teknoloji Gelişim Bölgeleri /Ar-Ge Merkezleri için uzaktan çalışmanın tamamen yani yüzde 100 teşvik kapsamına alınması,
– Kurumlar arasında koordinasyonu sağlayacak Yazılım Bilişim stratejilerinin yapılacağı bir üst kurulun oluşturulması,
– Finansmana ulaşmasını sağlayacak kapasite geliştirici destekler verilmesi ve dönemsel ve geçici teşvikler yerine kalıcı, uzun vadeli teşvikler hayata geçirilmesi…
Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri
– Nitelikli işgücü yetersizliği,
– Arap ülkelerinde para transferinde karşılaşılan zorluklar ve düşük transfer limitleri, Ayrıca Türk bankaları tarafından verilen teminat mektupları ve kontr-garantilerin yurtdışında kabul sorunu,
– Müteahhitlik ve teknik müşavirlik hizmetleri sektöründe yurtdışında çalışan işçi ve işverenlere yönelik olarak ihtisas mahkemelerinin kurulması ihtiyacı.
Lojistik ve taşımacılık
– Antrepolarda geçici depolama olarak 48 saat kullanmasına imkan verilmesi,
– Gümrük mevzuatının fiili uygulamada AB mevzuatı ile uyumlaştırılması,
– Uluslararası TIR sürücülerinin nitelikli ara eleman yetiştirilme projesi kapsamına alınması ve bu yönde sağlanacak devlet desteklerinden sektör firmalarının da faydalanmasının sağlanması
Yolcu Taşımacılığı Hizmetleri
– Yolcu taşımacılığı firmalarının döviz cinsinden finansman ihtiyacının desteklenmesi gerekiyor
– Pandemi nedeniyle desteklerden faydalanamayan sektör firmalarına ek destek süresi tanımlanması şart gibi görünüyor.
Diğer İş Hizmetleri
– Türk bayrağından kaçışa sebebiyet veren durumun araştırılarak muhataplar nezdinde önleyici tedbirlerin alınması,
– Danışmanlık ve fuarcılık sektörlerinin de hizmet ihracatı ile ilgili işlemlerde Vergi Resim Harç İstisnası’ndan faydalanmasına ilişkin mevzuat değişikliğinin yapılması,
– Danışmanlık sektöründe nitelikli istihdamın sürdürülebilir olması için firmaların vergi ve SGK açısından desteklenmesi.
